GOIERRIKO BIRAko bigarren etapa honek Aizkorri Mendizerra zeharkatzen du, bere tontor lerdenak eskualdeko goi-tontorrak dira. Urbiako arrasoetako leku irekietan, kareharri, goroldio ... arteko zidor bilduetan, pagadi ederretan edo Sandratiko galtzada historikoan ibiliko gara.

UDANA (515 m) - ARTZANBURU (1.368 m). Hemen mineral kiskaltze-labe bi daude [1]. Udanako gainean GR bide bat abiatzen da eta FRANTXISKORTA eta OLLARIAGA lepoak pasatu ondoren JANDOAIN txaboletara igotzen da. Pixka bat gorago bide zabal hau utzi eta ezkerrean zidor batetik igo behar da BIOZKORNIAko lepo zabaleraino. Zutoi adierazle bat dago, baita AMABIRJIÑAREN SILLEA ere [2].

Gure aurrean, zerbait ezkerrera, ARTZANBURU (1.368 m) altxatzen da. Marka horiak dituen zidorrak bertara bideratuko gaitu. Buzoia eta igel itxurako etxetxo bat daude tontorrean. Behatoki ikusgarria da norabide guztietara. Bertatik ikus daitezkeen mendien zerrenda oso luzea da. GOIERRIKO BIRAko ibilbidearen zati handi bat ere ikus daiteke.

ARTZANBURU - OLTZA (1.100 m). Hego norabidean arrasoetarantz jaitsiko gara. Belardietan zidorra HE norabidean doa. Bidea jarraitzeko zati batzuetan lurrean sartutako harri bertikal batzuetaz baliatu gaitezke. AIZKORRITXOko (1.338 m) tontorrera eta gertu dagoen trikuharrira [3] helduko gara. Hurrengo lepotxora jaitsi eta arrasoetatik jarraituz gure aurrean, pixka bat ezkerrera, gutxi ezagutzen den LEKUNBERRI (1.364 m) tontorrera igo gaitezke.

Tontor honetatik marka horiak dituen zidorra jarraituz gero ARBELARreko BORDEtaraino jaitsiko gara. Hemen URBIA eta AIZKORRIrantz doazen bideak alde batera utzi eta pintura gorriarekin markatutako zidorra bilatu, zeinek edertasun handiko gune karstiko batetik OLTZAko zelaietaraino bideratuko gaitu. Azken zati honetan bidea goroldioz estalitako kareharriak bistaratu eta pagoak hazten diren lursail batetik doa.

OLTZA ...

OHARRA: Done Jakue Bidearen inguruan 2008an egindako ibilbide bati buruz emandako informazioa, harira ekarri dugu.

Done Jakue Bidea Penintsula Iberikoa eta Europa osotik abiatuta, Santiago de Compostela hiriburura, Jakue apostoluaren erlikiak gurtzearren, erromesek egiten duten bidea da. Erdi Aroan zehar oso bide erabilia izan zen, geroago pixka bat ahaztua izan eta egun berriz indar handia hartu izan du. Askotan, bideak iraganeko Erdi Aroko galtzada zein galtzada erromatarrekin bate egiten zuen, baita ...

OHARRA: Done Jakue Bidearen inguruan 2008an egindako ibilbide bati buruz emandako informazioa, harira ekarri dugu.

LIBER SANCTI IACOBI XII. mendean idatzitako liburua da eta Jakue Apostoluarekin eta honen hilobira egindako pelegrinazioarekin zerikusia duten hainbat testu desberdinekin osatuta dago. Bost liburuz eta bi eranskinez osaturik dago:

• I. liburuak konpilazio osoaren erdia baino gehiago betetzen du eta kulturako erabilgarri diren sermoiak eta liturgia-elizkizunak ditu barnean;
• II. haren mirarien hogeita bi deskribapen eskaintzen ditu.
• III.a, guztietatik laburrena, santuaren gorputzaren Jerusalemetik Galiziarako garraioaz mintzatzen da, baita ehortz-tokiari buruz ere;
• Laugarrena Turpin edo Sasi-Turpinen Kronika da, Carolus Handiaren Hispanian sartzea deskribatzen du, epikoak diren balentria batzuk azalduz, Orreagako porrota eta Errolanen heriotza, beste zenbait gertaerarekin batera.
• V.a, FRANTZIATIK ETORRITAKO ERROMESENTZAKO BIDAIA-GIDA bat zen Tours - Poitiers - Bordele - Orreaga - Iruņea - Logroņo - Burgos - Leon - Santiago ibilbidea burutuz. Atal honetan Euskal Herriak, inguruko herriekin konparatuz (Gaskoina, Gaztela, Galizia), toki berezia jasotzen du, deskribapen zabal ematen baitio egileak testuotan.

Testuan NAUARRI DELAKOAK 'nafarrak' (egungo hegoaldeko euskaldunak) eta BASCLI DELAKOAK 'baskoak' (egungo iparraldekoak) DESBERDINTZEN DIRA (orobat tellus Nauarrorum 'nafar lurraldea' eta tellus Basclorum 'baskoen lurraldea'); liburua kultura duen pertsona batek idatzia da, bidean zehar modu aski negatibo eta iraingarrian deskribatzen ditu bidean bisitatzen dituen biztanle xumeak (autoreak soilik frantsesez mintzo edo ohitura frantsesak dituzten herriak hartzen ditu zuzentzat). Dena dela ere, aurreiritzi hauek alde batera utziz, guztiz interesgarria da testua XII. mendean Euskal Herriko egoera soziala nolakoa zen ezagutzeko, baita inguruko herriak ezagutzeko ere.

Batzuetan CODEX CALIXTINUS liburua LIBER SANCTI IACOBI bezala izendatzen bada ere, bi kontzeptu hauek desberdintzea komeni zaigu. Liber Sancti Iacobi delakoa liburuaren edukiari dagokio, zeinaren zenbait eskuizkribu desberdin atera ziren, Codex Calixtinus dela guztietarik nabarmenena, Santiago de Santiagoko katedralean gorderik dagoena (eskuizkribu hau XII. mendekoa da eta CALIXTO II. AITA SANTUari egozten zaio liburua idazti izana). Liber Sancti Iacobi bezala ezagutzen dugun konpilazioa nork bere garai desberdinetan erredaktatua izan zen, eta 1135 urtearen ingururako konfiguraturik egon liteke. Honen autore gisa AYMERIC PICAUD apaiz frantsesa hartu izan bada ere, egun ezin daiteke ziurtatu bera izan zenik egilea.

Ezagutzen ez duenarentzat, gaztelaniaz eta euskaraz eskainiko dugu Liber Sancti Iacobiaren V. Liburuaren VII. Kapituluaren itzulpen osoa, Gaskoniako eta Euskal Herriko baita herri hauetako jendeen XII. mendeko deskribapena ematen baitu liburuak. Egin kasu euskaraz idatzitako hitzei (ia Donemiliagako Glosen garaian idatziak) baita euskaldunoi proposatzen dien ETNOGENESI bitxiari ere.

Informazio iturri nagusia: http://es.wikipedia.org/wiki/Camino_de_Santiago. Informazio gehiago web berean.