KANPANZAR (467 m).
Mendateko PARKINGetik, errepidea kontuz zeharkatu eta HARROBI alderantz abiatuko gara. Lepo honen etimologia bitxia da, kondaira bati lotuta da-eta. Inguruetan aipatzen dutenez, lepo honetaraino amildu izan omen ziren IGOKUNDE edo ASENTSIO ERMITAren kanpaiak berau itxi ondoren. Honen aurriak Udalatxeko tontorraren inguruetan ezagutuko ditugu.

Behealdetik langa baten ondotik igaroko gara eta (“Udalaitz”) [1] seinalea jarraituz pistatik jarraituz berriz (“Udalaitz”) markatzen duen beste seinale bat aurkitu arte jarraituko dugu: honek xendra batean sartuko gaitu. Aldapa gogorrean artadian igoko gara, sigi-saga, basoa utzi eta inguru soil batera irten arte.

Tarte laburrean zedarri bat ikusiko dugu, ondoan hainbat margo marka dituelarik: aurrera zein gora doazen markak daude. Guk pendiza handiagoa duen ezkerreko aldapari ekingo diogu, eskuineko bidea baino erosoagoa delako.

Markak jarraituz, Udalatik datorren bidea aurkitzen den lepotxo batera iritsiko gara, ARRASATE gainean dagoen GURUTZE-BEGIRATOKIra (1.073 m) iritsi baino lehen: bertaraino igoko gara ikusmiraz goza dezagun.

ASENTSIO ERMITAren AURRIen ondoan igaroko gara, azken gailurreriaraino hurbilduko garelarik. Hementxe bertan ezkerreko zidorrak ura duen koba batera eramango gintuzke. Gailurreria erraza da gainditzeko eta halaxe, UDALATX (1.117 m) tontorrera iritsiko gara. Anboto damak, Marik, badu ere bizitokia mendi malkartsu honetako kobazulo batean.

Gailurretik eta zidor onetik, igo dugun kontrako norabidean jaitsiko gara (M). Eskuinaldeko paretan dagoen barrunbe baten, baita ere ezkerrean utziko dugun leize-zulo baten ondoan igaroko gara. Apur bat geroago, adi bagara, eskuinean dagoen kobazulo handi bat ikusiko dugu: honek bisita merezi duelakoan gaude.

Zidorra ERDIKOATXA puntaren aurreko lepora hurbilduko da, gailurrerian bertan, ELORRIOko egundoko bista ikusiko dugularik. Eguraldi ona izanez gero, kasko honetara igotzea liteke, baita ...

Udalako auzoan ere ahoz aho zabaldu da Martin Abaderen kondaira. Neguko gau ekaiztsu eta ilunetan Martin Abaderen zakurren oihu gupidagarriak entzuten omen dira, eta une honetan ez dakigu ea bera Larriñoko abadea, Leintz bailarako artzapeza, Udalako parrokoa edo Bedoñako benefiziadua izan ote zen. Dena dela ere bere jarrera ezagutzen dugu, beharko zukeenetik oso urrun zebilelako, eliza-kontuekiko afizio txikiegia zuen, eta aldiz oso handia ehizarekiko. Erbi-txakur talde aparta omen zuen eta bere seme-alabak bailiran zaintzen zituen; horren ondorioz mezak arintasun ikaragarriz ematen zituen.

Egun batez Udalako elizan meza ematen ari zenean, bere zakurrek amorruz zaunka hasi ziren, erbi bat altxatzen denean egiten diren ulu bereziak ematen ari zirelarik. Martin Abadeak ezin izan zuen bere burua kontrolatu, ehizarako zuen gogo grinatsu eta demasekoak eramanda, meza-liburua danbateko batez itxiz eta meza bertan behera utzi zuen bertan ziren eliztarrak aho zabalik utzi zituelarik. Barruti sakratua abandonatu eta armak eskutan hartuta erbi-txakurren atzetik abiatu zen.

Arima erratu baten gisa (esamoldeak ondo adierazten du haren egoera), ondoko oihaneko trinkotasunean galdu zen.

Berari buruz ez zen inoiz gehiago jakin izan; agian handik denbora laburrean izan zen ekaitz beldurgarriaren biktima izan zen. Esamesek diotenez, Jainkoaren justiziak emandako zigorragatik hain zuzen, Martin Abade oraindik orain mendiaren zoko eta paraje horietatik alderrai dabil, zakurrak xaxatuz atsedenik gabe, ehizaren atzetik. Neguko gau ekaiztsuetan haizearen burrunba eta erauntsiaren harrabotsa entzuten dira, eta hala diote, zakurren zaunk gupidagarriak eta Abade ehiztariaren larritasunezko oihuak direla.

Orduan, suari eragiten zaio, gaztainak erretzen diren danbortxoa erritmikoki astintzen da, koherentziarik gabeko esaldiak xuxurlatzen dira; inoiz ez da delako komentario hori falta: "Martin Abade da, nola jotzen duen abade madarikatuak!"

ITURRIA:

• KURUTZEBARRI. José Letona Arrieta y Leibar. Mondragón. 1969.